گرچه در اینترنت و بازارهای گل و گیاه فهرست بلندبالایی از گیاهان آپارتمانی معرفی می‌کنند، ولی اگر در پی شادابی و طراوت همیشگی گیاهان و عطر دل‌انگیز گل‌های رنگارنگ هستید باید یک کار اساسی انجام دهید. اصولی‌ترین راه نگهداری گیاهان در خانه، ساخت گلخانه کوچک است. گلخانه تنها محیط استانداردی است که در آن با خیال آسوده می‌توانید گیاهان دلخواه خود را پرورش دهید.
اساس کار یک گلخانه فراهم کردن شرایط مناسب برای نگهداری از گیاهان است. تفاوت شاخص گلخانه با فضای باز در محدود بودن آن است. این محدودیت فضا باعث می‌شود شما به‌راحتی بتوانید شرایط موردنیاز گیاهان خود را کنترل یا شبیه‌سازی کنید. ساختار کلی انواع گلخانه به صورتی است که شرایط اولیه موردنیاز گیاهان از قبیل نور و رطوبت را فراهم می‌کند. حال به تعریف کوتاهی از گلخانه و گلخانه خانگی می‌پردازیم.
گلخانه چیست؟
تصویر ذهنی ما برای گلخانه فضای محصورشده‌ای در باغ‌های گل و گیاه است که تفاوت دما و رطوبت داخل آن با محیط خارجی کاملاً محسوس است. شرایط محیطی و هدف از احداث گلخانه، ابعاد و مصالح ساخت آن را تعیین می‌کند. اگر هدف از احداث گلخانه راه اندازی کسب‌وکار مرتبط با پرورش گیاهان باشد باید از مصالحی با استحکام بالا استفاده شود؛ زیرا هرگونه آسیب به گیاهان، ضرر مالی فراوانی به دنبال خواهد داشت.
شرایط محیطی گلخانه نیز باید با مشاوره کارشناسان مربوطه تجهیز شود. امروزه تجهیزات متنوع و پیشرفته‌ای برای کنترل دما و رطوبت گلخانه در بازار وجود دارد.
گلخانه خانگی چیست؟
این روزها دسترسی به محیط وسیعی مانند باغ یا مزرعه برای همه میسر نیست. ولی خیلی از افراد به این باور رسیده‌اند که وجود یک فضای سبز طبیعی در هر خانه لازم است. نشاط و شادابی که گیاهان طبیعی به همراه دارند با گیاهان مصنوعی قابل قیاس نیست. لذا به دنبال راه‌حلی برای همین حیاط‌ها و بالکن‌های شهری کوچک هستند.
گلخانه خانگی، راه‌حل خلاقانه و جذاب این مشکل است. این نوع گلخانه برای فضاهای محدود طراحی شده است. قابلیت انعطاف‌پذیری آن‌ها به‌گونه‌ای است؛ که اغلب شرکت‌های فعال در این زمینه می‌توانند گلخانه‌ای متناسب با فضای موردنظر مشتری احداث نمایند.
اولین گام راه اندازی گلخانه کوچک خانگی
اولین گام برای احداث یک گلخانه کوچک خانگی تعیین مکان مناسب برای آن است. بدیهی است که انتخاب مکانی که نور کافی در آن وجود داشته باشد مناسب‌تر است. اگر قصد راه اندازی یک گلخانه آپارتمانی را دارید و فضای مناسبی با نور کافی در اختیار ندارید؛ ناچار به پرورش گیاهان آپارتمانی هستید.
گیاهان آپارتمانی به نور نیاز ندارند و در فضاهای سربسته و تاریکی مثل گاراژ هم دوام می‌آورند؛ پس گوشه‌ای از حیاط یا بالکن و یا راهرو، پارکینگ و حتّی اتاق خانه خود را برای احداث گلخانه انتخاب کنید. البته می‌توانید متخصصان در این زمینه کمک بگیرید. برای استفاده از خدمات ما برای راه اندازی گلخانه کوچک، می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
گام دوم در راه اندازی گلخانه کوچک
در گام دوم باید در مورد ابعاد و کیفیت گلخانه خود تصمیم‌گیری کنید. در این مرحله میزان سرمایه شما بسیار تعیین‌کننده است. متناسب با فضایی که در اختیار دارید می‌توانید یک گلخانه شیشه‌ای و یا پلاستیکی بنا کنید. روشن است که گلخانه شیشه‌ای نیازمند مصالحی با استحکام بیشتر و هزینه بالاتری است.
برای یک گلخانه کوچک انواع گلخانه پلاستیکی انتخاب مناسبی به نظر می‌رسد. در بیشتر این شرکت‌ها، گلخانه‌ای متناسب با فضای موردنظر مشتری طراحی و نصب می‌شود.
انتخاب چارچوب مناسب
اگر می‌خواهید شخصاً برای ساخت گلخانه اقدام کنید باید ابتدا یک چهارچوب برای آن بسازید. چهارچوب گلخانه می‌تواند از جنس لوله‌های فولادی، لوله‌های PVC و یا چوب باشد. ارزان‌ترین گزینه، استفاده از چوب برای ساخت گلخانه است؛ ولی استحکام چندانی ندارد. لوله‌های PVC استحکام و قیمت مناسبی دارند.
برای یک گلخانه کوچک خانگی لوله‌های PVC بهترین انتخاب هستند. لوله‌های فولادی استحکام و دوام بالایی دارند و برای گلخانه‌های بزرگ مناسب‌ترند.
مرحله عایق‌بندی در راه اندازی گلخانه کوچک
در این مرحله شما باید گلخانه را عایق‌بندی کنید. برای این کار می‌توانید از نایلون‌های مخصوصی که به نایلون UV دار مشهور هستند و برای گلخانه تولید می‌شوند، استفاده کنید. این نایلون‌ها مانع از ورود اشعه فرابنفش خورشید به داخل گلخانه می‌شوند و فضای گلخانه را به‌خوبی عایق‌بندی می‌کنند.
آب‌رسانی گلخانه
مرحله بعد، راه اندازی سیستم آب‌رسانی گلخانه است. برای یک گلخانه کوچک، بهترین گزینه استفاده از سیستم آب‌رسانی قطره‌ای است. قیمت سیستم آب‌رسانی قطره‌ای ارزان نیست، ولی ارزش پرداخت دارد؛ زیرا میزان مصرف آب در این سیستم از آبپاش دستی شما هم کمتر است.
مرحله کاشت در راه اندازی گلخانه
حالا زمان آن رسیده که کاشت گیاهان را آغاز کنید. اگر هدف شما پرورش گیاه خاصی باشد، می‌توانید از دو روش بالشتکی و ناودانکی استفاده کنید. در روش بالشتکی نهال گیاه موردنظر در گلدان‌های پلاستیکی یک‌بارمصرف کاشته می‌شود. در روش ناودانکی از لوله‌های گالوانیزه نیمه، برای کاشت نهال استفاده می‌شود.
بدیهی است که روش بالشتکی بسیار ارزان است؛ ولی دوام و مقاومت روش ناودانکی ارزش پرداخت هزینه آن را دارد. برای انتخاب نوع محصول و خاک موردنیاز آن، باید با یک فرد باتجربه مشورت کنید. گیاهان بوته‌ای یکی از مواردی هستند که برای مبتدیان این کار مناسب‌اند.
هزینه‌های احداث گلخانه
عمده هزینه ساخت گلخانه تا این مرحله خرج می‌شود که بخش اعظم آن مربوط به تجهیزاتی است که تنها یک‌بار صرف هزینه برای آن‌ها کافی است. هزینه‌هایی از قبیل خاک، نهال، کود، سم نیز وجود دارد. ولی اگر با مشاوره کارشناسان کشاورزی مدرن پیشروی کنید، می‌توانید در اسرع وقت به سوددهی برسید.
لوازم موردنیاز ساخت گلخانه
پس از احداث گلخانه و عایق‌بندی آن حداقل لوازم موردنیاز برای ساخت گلخانه به شرح زیر است:
- قفسه و طبقات مناسب با فضای گلخانه: می‌توانید از قفسه‌های فلزی آماده استفاده کنید. فاصله طبقات باید به‌گونه‌ای باشد که فضای کافی برای رشد گیاه را مهیا سازد.
- گلدان: به تعداد لازم
- بذر یا نشاء گیاهان آپارتمانی، خاک مرغوب، کود حیوانی یا شیمیایی
- هیتر: این وسیله برای حفظ دمای گلخانه در زمستان است. اگر گلخانه کمتر از ۲۰ متر باشد می‌توان از یک بخاری گازی البته با رعایت نکات ایمنی استفاده نمود.
- فن خنک‌کننده: استفاده از این مورد نیز برای نگهداری گیاهان در گرمای تابستان ضروری است.
- مه پاش: از این وسیله برای مرطوب کردن هوای گلخانه استفاده می‌شود. چون بسیاری از گیاهان علاوه بر آب‌رسانی به رطوبت محیط نیز نیاز دارند.
- سیستم آب‌رسانی قطره‌ای: استفاده از این سیستم اختیاری است ولی قطعاً از خرید آن پشیمان نمی‌شوید. علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب، احتمال آسیب دیدن گیاهان بر اثر کمبود آب و یا آبیاری بیش‌ازاندازه نیز کاهش می‌یابد.
هوای سالم، نیاز حیاتی گیاه
یکی از نیازهای حیاتی گیاهان جریان هوای تازه و سالم است. حتّی گیاهانی که در گلخانه نگهداری می‌شوند برای سیر طبیعی تنفس خود به اکسیژن و دی‌اکسید کربن نیاز دارند. در گلخانه‌های بزرگ و صنعتی از تجهیزات خاصی برای این منظور استفاده می‌شود؛ زیرا تنها ورود هوا به گلخانه کافی نیست.
هوای تازه باید به نسبت مساوی و به مقدار کافی به تمام گیاهان برسد. تجهیزات خاصی برای این هدف تولیدشده‌اند که هوای موردنیاز گیاهان را به‌درستی تأمین می‌کنند. در گلخانه‌های خانگی این امر به‌سادگی صورت می‌گیرد. کافی است در زمان مناسب درب گلخانه باز گذاشته شود تا هوای تازه در گلخانه جریان یابد.
خرید گلدان، جذاب‌ترین مرحله
پس از برآورد ظرفیت گلخانه باید به تعداد کافی گلدان تهیه کنید. جنس گلدان‌ها را می‌توانید مطابق سلیقه خود انتخاب کنید. هنگام خرید گلدان دقّت کنید تا در کف گلدان سوراخ‌هایی برای خروج آب اضافی از آن وجود داشته باشد. در هر گلدان کمی خاک مناسب و کود بریزید و بذرها را داخل آن قرار دهید. به هر گلدان کمی آب دهید. حالا باید تا چند ماه مطابق نیاز هر گیاه از آن مراقبت کنید.
مزایای ساخت گلخانه
استفاده از گلخانه برای پرورش گیاهان مزایای فراوانی دارد. مهم‌ترین مزیت آن تحت کنترل بودن کلیه شرایط است. آب، خاک، دما و نور همگی تحت کنترل هستند. در شرایط فعلی که جهان در معرض خطر کم‌آبی و بروز نابسامانی در شرایط آب و هوایی است؛ کاشت گلخانه‌ای راه‌حل مناسبی به نظر می‌رسد؛ زیرا در محیط بسته گلخانه میزان مصرف آب در حداقل میزان ممکن صورت می‌گیرد.
با این کار احتمال آسیب دیدن محصولات در برابر حوادثی از قبیل باد و طوفان، تگرگ و غیره کاهش می‌یابد.
سایر مزایای راه اندازی گلخانه
علاوه بر این موارد امکان دخالت در روند رشد گیاه نیز وجود دارد. به‌طور مثال می‌توان تعداد برداشت در هرسال را افزایش داد. نسبت محصولات به سطح مورد کاشت در گلخانه نیز بسیار بیشتر از کشاورزی سنتی است. حتی زمان برداشت محصول را نیز در گلخانه می‌توان تا حدی تغییر داد و متناسب با نیاز بازار آن را کنترل کرد. حتی در مناطقی که ازلحاظ طبیعی شرایط مناسبی برای کشاورزی ندارند نیز می‌توان با احداث گلخانه به سود سرشاری رسید.
این موضوع امروزه در بسیاری از کشورهایی که از خاک حاصلخیزی و شرایط آب و هوایی مناسبی برخوردار نبودند محقق شده است. کنترل آفات و بیماری‌ها نیز در محیط محدود گلخانه آسان‌تر است.
معایب کشت گلخانه‌ای
امّا کشت گلخانه نیز مانند هر شغل دیگری معایبی نیز دارد. اولین و مهم‌ترین نکته این است که راه اندازی گلخانه نیازمند سرمایه‌ای است که بخش عمده آن صرف تجهیز گلخانه می‌شود. نباید انتظار بازگشت سرمایه در همان ابتدای کار را داشته باشید. حداقل سه سال زمان لازم است؛ که هزینه اولیه شما بازگردد.
نکته بعدی این است که پرورش گیاهان و دستیابی به محصولات مرغوب، نیازمند دانش تخصصی و تلاش فراوان است. تمام مراحل ساخت گلخانه کوچک و پس‌ازآن انتخاب نوع محصول و کاشت و برداشت آن باید طبق اصول کشاورزی مدرن صورت گیرد. هرگونه کوتاهی در هر مرحله از کار ممکن است تمام زحمات شما را بر باد دهد.